Địa lý là gì?

Địa lý là nghiên cứu về địa điểm và mối quan hệ giữa con người và môi trường mà con người sinh sống.

ĐỊA LÝ LÀ GÌ?

Thuật ngữ “Geography” được học giả Hy Lạp Eratosthenes đặt ra vào thế kỷ thứ ba trước Công nguyên. Trong tiếng Hy Lạp, geo- có nghĩa là “trái đất” và -graphy có nghĩa là “mô tả”. Có thể nói dễ hiểu rằng Địa lý là nghiên cứu về địa điểm và mối quan hệ giữa con người và môi trường mà con người sinh sống. 

Các nhà địa lý khám phá cả những đặc tính tự nhiên của bề mặt Trái đất và xã hội loài người sinh sống trên đó. Họ cũng xem xét các nền văn hóa tương tác với môi trường tự nhiên và cách mà các địa điểm tự nhiên có thể tác động đến con người. Địa lý tìm cách hiểu mọi thứ được tìm thấy ở đâu, tại sao chúng ở đó và chúng phát triển và thay đổi như thế nào theo thời gian.

Thật khó để định nghĩa chính xác ĐỊA LÍ LÀ GÌ?  Bởi vì địa lý có tính liên ngành, nghĩa là nó không được xác định bởi một chủ đề cụ thể. Thay vào đó, địa lý liên quan đến nhiều chủ đề khác nhau—con người, văn hóa, chính trị, các khu định cư, thực vật, địa hình, v.v. Địa lý đặt ra những câu hỏi về không gian—làm thế nào và tại sao mọi thứ được phân bổ hoặc sắp xếp theo những cách cụ thể trên bề mặt Trái đất. Nó xem xét những sự phân bổ và sắp xếp khác nhau ở nhiều quy mô khác nhau. Nó cũng đặt ra các câu hỏi về sự tương tác giữa các hoạt động khác nhau của con người và tự nhiên trên bề mặt Trái đất hình thành nên các đặc điểm của thế giới chúng ta đang sống.

Địa lý‎ giúp mọi người hiểu được hành tinh nơi họ đang sống. Không có gì đáng ngạc nhiên khi địa lý trở thành một trọng tâm nghiên cứu quan trọng ở các trường phổ thông và đại học.

Địa lý cũng trở thành một phần quan trọng của các ngành học thuật khác, như hóa học, kinh tế và triết học. Trên thực tế, mọi môn học đều có mối liên hệ về mặt địa lý. Các nhà hóa học nghiên cứu nơi có thể tìm thấy một số nguyên tố hóa học nhất định, chẳng hạn như vàng hoặc bạc. Các nhà kinh tế kiểm tra quốc gia nào giao thương với quốc gia khác và những nguồn tài nguyên nào được trao đổi. Các nhà triết học phân tích trách nhiệm của con người trong việc bảo vệ Trái đất.

Bởi vì nghiên cứu về địa lý rất rộng nên ngành học thường được chia thành các chuyên ngành. Ở cấp độ rộng nhất, địa lý được chia thành Bản đồ, địa lý tự nhiên, địa lý nhân văn và địa lý khu vực.

BẢN ĐỒ

Lập bản đồ, hay bản đồ học đã là công cụ cho địa lý trong suốt các thời đại.

Ngày nay, gần như toàn bộ bề mặt Trái đất đã được lập bản đồ với độ chính xác vượt trội và phần lớn thông tin này có sẵn ngay lập tức trên internet. Một trong những trang web đáng chú ý nhất là Google Earth, “cho phép bạn bay đến bất kỳ đâu trên Trái đất để xem hình ảnh vệ tinh, bản đồ, địa hình, tòa nhà 3D, từ các thiên hà ngoài vũ trụ đến các hẻm núi của đại dương”. Về bản chất, bất kỳ ai cũng có thể trở thành nhà thám hiểm ảo ngay tại nhà.

Các hệ thống máy tính cho phép tính toán chính xác cách mọi thứ được phân phối và liên hệ với nhau đã khiến việc nghiên cứu hệ thống thông tin địa lý (GIS) trở thành một chuyên ngành ngày càng quan trọng trong lĩnh vực địa lý. Hệ thống thông tin địa lý là cơ sở dữ liệu mạnh mẽ thu thập tất cả các loại thông tin (bản đồ, báo cáo, số liệu thống kê, hình ảnh vệ tinh, khảo sát, dữ liệu nhân khẩu học, v.v.) và liên kết từng phần dữ liệu với một điểm tham chiếu địa lý, chẳng hạn như tọa độ địa lý. Dữ liệu này, được gọi là thông tin không gian địa lý, có thể được lưu trữ, phân tích, mô hình hóa và thao tác theo những cách không thể thực hiện được trước khi công nghệ máy tính GIS tồn tại.

ĐỊA LÝ TỰ NHIÊN

Môi trường tự nhiên là mối quan tâm hàng đầu của các nhà địa lý tự nhiên, mặc dù nhiều nhà địa lý tự nhiên cũng xem xét con người đã thay đổi các hệ thống tự nhiên như thế nào. Các nhà địa lý tự nhiên nghiên cứu các mùa, khí hậu, khí quyển, đất, suối, địa hình và đại dương trên Trái đất. Một số ngành trong địa lý vật lý bao gồm địa mạo, băng hà, thổ nhưỡng học, thủy văn, khí hậu học, địa sinh học và hải dương học.

Địa mạo là nghiên cứu về địa hình và các quá trình hình thành nên chúng. Các nhà địa mạo học điều tra bản chất và tác động của gió, băng, sông, xói mòn, động đất, núi lửa, sinh vật sống và các lực khác hình thành và thay đổi bề mặt Trái đất.

Các nhà nghiên cứu thổ nhưỡng học nghiên cứu đất và cách nó được tạo ra, thay đổi và phân loại. Nghiên cứu đất được sử dụng bởi nhiều ngành nghề khác nhau, từ nông dân phân tích độ phì của đồng ruộng đến các kỹ sư điều tra sự phù hợp của các khu vực khác nhau để xây dựng các công trình nặng.

Thủy văn là nghiên cứu về nước trên Trái đất: tính chất, sự phân bố và tác dụng của nó. Các nhà thủy văn học đặc biệt quan tâm đến sự chuyển động của nước khi nó di chuyển từ đại dương vào khí quyển, sau đó quay trở lại bề mặt Trái đất. Các nhà thủy văn học nghiên cứu vòng tuần hoàn của nước thông qua lượng mưa vào suối, hồ, đất và tầng chứa nước ngầm. Các nhà thủy văn học cung cấp những hiểu biết sâu sắc có tính chất quan trọng trong việc xây dựng hoặc dỡ bỏ các con đập, thiết kế hệ thống tưới tiêu, giám sát chất lượng nước, theo dõi tình trạng hạn hán và dự đoán nguy cơ lũ lụt.

Các nhà khí hậu học nghiên cứu hệ thống khí hậu Trái đất và tác động của nó lên bề mặt Trái đất. Ví dụ, các nhà khí hậu học đưa ra dự đoán về El Niño, một hiện tượng thời tiết mang tính chu kỳ với nhiệt độ bề mặt ấm áp ở Thái Bình Dương. Họ phân tích những biến đổi khí hậu toàn cầu đầy kịch tính do El Niño gây ra, chẳng hạn như lũ lụt ở Peru, hạn hán ở Úc, và ở Hoa Kỳ, những điều kỳ lạ về những trận mưa lớn ở Texas hay mùa đông ấm áp trái mùa ở Minnesota.

Các nhà địa sinh học nghiên cứu tác động của môi trường đến sự phân bố của thực vật và động vật. Ví dụ: một nhà địa lý học có thể ghi lại tất cả các địa điểm trên thế giới có một loài nhện nào đó sinh sống và những địa điểm đó có điểm gì chung.

Hải dương học, một môn học liên quan đến địa lý vật lý, tập trung vào các sinh vật và môi trường của các đại dương trên thế giới. Việc quan sát thủy triều và dòng hải lưu là một trong những cuộc điều tra hải dương học đầu tiên. Ví dụ, các thủy thủ thế kỷ 18 đã tìm ra địa lý của Dòng chảy Vịnh, một dòng hải lưu khổng lồ chảy như một dòng sông qua Đại Tây Dương. Việc phát hiện và theo dõi Dòng chảy Vịnh đã giúp liên lạc và đi lại giữa Châu Âu và Châu Mỹ.

Ngày nay, các nhà hải dương học tiến hành nghiên cứu về tác động của ô nhiễm nước, theo dõi sóng thần, thiết kế các giàn khoan dầu ngoài khơi, điều tra các vụ phun trào dung nham dưới nước và nghiên cứu tất cả các loại sinh vật biển từ tảo độc đến cá heo thân thiện.

ĐỊA LÝ NHÂN VĂN

Địa lý  nhân văn liên quan đến sự phân bố và mạng lưới của con người và các nền văn hóa trên bề mặt Trái đất.

Các nhà địa lý nhân văn cũng nghiên cứu cách con người sử dụng và thay đổi môi trường của họ; nghiên cứu cách tổ chức các hệ thống chính trị, xã hội và kinh tế trên không gian địa lý. Các bộ phận chính trong địa lý nhân văn phản ánh mối quan tâm đến các loại hoạt động hoặc cách sống khác nhau của con người. Một số ví dụ về địa lý nhân văn bao gồm địa lý đô thị, địa lý kinh tế, địa lý văn hóa, địa lý chính trị, địa lý xã hội và địa lý dân số.

ĐỊA LÝ KHU VỰC

Các nhà địa lý khu vực hướng sự chú ý của họ đến các đặc điểm địa lý chung của một khu vực. Ví dụ: một nhà địa lý khu vực có thể chuyên nghiên cứu về Châu Phi, quan sát và ghi chép về con người, quốc gia, sông, núi, sa mạc, thời tiết, thương mại và các thuộc tính khác của lục địa.

Nguồn ảnh: https://vnexpress.net/

Có nhiều cách khác nhau để bạn có thể xác định một khu vực. Bạn có thể xem xét các vùng khí hậu, vùng văn hóa hoặc vùng chính trị.

Các nhà địa lý khu vực cũng có thể nghiên cứu các khu vực nhỏ hơn, chẳng hạn như khu vực thành thị hoặc nông thôn,  hoặc có thể nghiên cứu trong phạm vi các thành phố hoặc cụm kinh tế. Họ sẽ nghiên cứu về giao thông, di cư, nhà ở và sử dụng ngôn ngữ cũng như tác động của con người đến các yếu tố của môi trường tự nhiên.

KẾT LUẬN

Cho dù địa lý được coi là một môn học hay một đặc điểm cơ bản của thế giới chúng ta thì việc phát triển sự hiểu biết về chủ đề này là rất quan trọng. Một số hiểu biết về địa lý là điều cần thiết khi mọi người tìm cách hiểu thế giới và hiểu vị trí của họ trong đó. Suy nghĩ về mặt địa lý giúp mọi người nhận thức được mối liên hệ giữa và giữa các địa điểm và xem các sự kiện quan trọng được định hình như thế nào bởi nơi chúng diễn ra. Cuối cùng, biết điều gì đó về địa lý sẽ làm phong phú thêm cuộc sống của con người—thúc đẩy sự tò mò về những con người và địa điểm khác cũng như đánh giá cao các hình mẫu, môi trường và con người tạo nên hành tinh đa dạng, hấp dẫn vô tận mà chúng ta đang sống.

geo63

some text about author